نقشه کشی صنعتی

نقشه کشی صنعتی یا رسم فنی

رسم فنی یا نقشه کشی صنعتی یا نقشه خوانی صنعتی همه جزو کاربردها و عملکرد های نقشه های مهندسی است که یکی از رشته های پرطرفدار و کاربردی دانشگاهی می‌باشد که از درهم آمیختن علم و هنر طراحی در رشته های مختلف بدست می‌آید. نقشه کشی صنعتی به منظور معرفی، طراحی و تولید قطعات، دستگاه ها، ماشین آلات و ابزارهای کوچک و بزرگ صنعتی خلق می‌گردد.

از طرفی نقشه کشی صنعتی، یک هنر ارزشمند و تاریخی، در طول زمان با تغییرات گسترده و ترکیب با علوم کاربردی مختلف مانند طراحی، قوانین هندسه و ریاضیات توانسته خود را به عنوان یک علم تکامل یافته در جامع امروزی نمایان کند.

نقشه کشی صنعتی چیست؟

ترسیم نقشه ها از زمان های بسیار قدیم رواج داشته است؛ زیرا بدون ترسیم نقشه ها، ساخت اماکن و بناها امکان پذیر نبود. در گذشته، نقشه ها انواع مختلفی داشته اند، اما نمی‌توان به طور قطع گفت که اولین نقشه صنعتی مربوط به کدام دوره است. با این حال، پیشرفت سریع صنعت و گسترش اختراعات و پیدایش استانداردهای مختلف نقشه کشی، راه را برای ورود و گسترش نقشه های صنعتی باز کرد.

بین سال های 1746 تا 1818، یکی از افسرهای ارتش فرانسه به نام گاسپار مونز، تحولی شگرف در علم هندسه ایجاد کرد. او برای ترسیم نقشه های جنگی، اصول هندسی و استانداردهای جدیدی را ابداع نمود. در همین سالها بود که گسترش صنایع، اهمیت رسم نقشه های فنی را بیشتر از قبل کرد و همین موضوع باعث شد که رسم فنی از هندسه جدا شده و خود تبدیل به یک شاخه ی تخصصی شود. بعلاوه، رسم فنی، زیرمجموعه هندسه ترسیمی‌بوده و خود دارای شاخه های متنوعی است.

کشورهای پیشرو

در برخی کشورهای صنعتی مانند آلمان، فرانسه، آمریکا، ایتالیا و ژاپن، اصول نقشه کشی صنعتی مسیر تکامل را طی کرده و به دلیل حجم بالای مبادلات صنعتی بین این کشورها، استانداردهای بین المللی برای یکنواختی نقشه های ترسیمی در بین تمامی کشورها، ایجاد شدند. تلاش برای ایجاد استانداردهای بین المللی نقشه کشی، در قرن بیستم آغاز شد. نتیجه ی این تلاش ها، ایجاد استانداردهایی مثل ISI،DIN و  ASA بود. استفاده از این استانداردها باعث می‌شود که نقشه های رسم شده، در همه جای دنیا قابل فهم باشند. این درحالیست که با نقشه کشی صنعتی، می‌توان اطلاعات دقیقی از یک قطعه را بدون ابهام بیان نمود.

تاریخچه رشته نقشه کشی صنعتی چیست؟

ترسیم نقشه از زمان های بسیار کهن رواج داشته است که در میان مصریان باستان برای ساختن بناهای عظیم نظیر اهرام ثلاثه مصر نمود عینی پیدا کرده بود. نقشه های جغرافیایی از سرزمین های مختلف نیز قدمت بسیار زیادی دارند که جزو اولین نقشه های صنعتی آن روزگار بوده است. دقیق ترین نقشه های باستانی به دوران داوینچی می‌رسد که با استفاده از بیان اصول و قضایای هندسه توسط اقلیدس، فیثاغورس، تالس و بطلمیوس؛ برای تفهیم ایده ها و تفکرات خود شکل هایی ترسیم می‌نمود اما انها بیشتر به نقاشی شباهت داشتند تا تا یک نقشه دقیق هندسی!

عصر جدید

نخستین نشانه های ایجاد و کاربرد طراحی صنعتی در اواسط قرون وسطی بین سالهای 1746تا1818 در غرب اروپا مشاهده گردید. با رشد صنعتی و انتقلاب‌های صنعتی در اروپا سرعت گسترش طراحی صنعتی در اواخر قرن 18 و 19 افزایش یافت و به یکی از پرطرفدارترین مباحث و ابزارها جهت بازاریابی، ایجاد اشتیاق و جلب علاقه در مشتریان مشاغل مختلف توسط طراحان آلمانی و ایتالیایی تبدیل گردید.

صنعت نساجی و قفسه سازی از قدیمی ترین صنایعی بودند که توسط طراحان آلمانی اقدام به بهره گیری از الگوهای طراحی صنعتی کردند و قدم به عرصه تولید و پیشرفت نهادند. فرانسه و بریتانیا نیز در قرن هجدهم به آموزش و افتتاح بزرگترین مراکز طراحی و یا نقشه کشی صنعتی روی آوردند و باعث همه‌گیر شدن رشته طراحی صنعتی شدند.

بطور کلی رشته نقشه کشی صنعتی خود را مدیون تلاش ها، نظریات کارآمد لئوناردو داوینچی مجسمه ساز و نقاش ایتالیایی و گاسپار مونژ، هندسه‌دان فرانسوی می‌داند.

کاربرد نقشه کشی صنعتی

امروزه، رشته‌ی نقشه کشی صنعتی با آموزش اصول و قواعد فنی نقشه کشی، بسیار مورد توجه دانشجویان قرار گرفته است. فارغ التحصیلان این رشته‌ی دانشگاهی می‌توانند به عنوان نقشه کش در کارخانه استخدام شده و یا حتی رابط بین مهندسان طراح و سازندگان باشند. گذشته از آن، صنایع مهمی مانند تراشکاری، قالب سازی و ریخته گری، برای تولید قطعات جدید و به روز، به نقشه های فنی دقیق نیاز دارند، که این طراحی دقیق از جمله مهارت های مهندسان نقشه کشی می‌باشد.

مهندسی مکانیک، یکی از رشته های بسیار مهم و پرطرفدار است که نقشه کشی صنعتی را در خود جای داده است. مهندسی مکانیک که برگرفته از علم فیزیک و حرکت است، در صنعت بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این رشته، استفاده از نقشه کشی صنعتی و رعایت استانداردها در آن، برای افزایش کیفیت قطعات و ماشین آلات مکانیکی ضروری است. به عبارت دیگر، می‌توان با صرف زمان و هزینه کم در مرحله‌ی طراحی، از آسیب های جدی قطعات و در نتیجه هزینه های گزاف در آینده، جلوگیری کرد. از آنجایی که نقشه کشی و نقشه خوانی صنعتی دو رکن اصلی در مهندسی مکانیک هستند، لازم است که تمام مهندسان مکانیک با این مهارت ها آشنا بوده و از آنها به درستی استفاده کنند.

کاربری صنعتی رسم فنی

البته، بیشتر افراد به نقشه خوانی صنعتی تا حدودی تسلط داشته و با یک نگاه به نقشه صنعتی می‌توانند اطلاعات کلی در مورد آن بدست بیاورند. با این حال، بهتر است مهندسان علاوه بر نقشه خوانی، به نقشه کشی هم تسلط داشته باشند. در هر نقشه، اطلاعاتی از قبیل اندازه ، جنس قطعه و روش پرداخت قید شده و همین اطلاعات به تراشکاران و دیگر تولیدکنندگان در خطوط دیگر تولید کمک می‌کند تا قطعه ای با اندازه های دقیق تولید کنند. به این ترتیب، تراشکاران نیز باید با نقشه خوانی صنعتی آشنایی داشته باشند.

فارغ التحصیلان رشته نقشه کشی صنعتی

شفاف است که برای گسترش و رشد صنایع و تولیدات باید نقشه خوانی از اهمیت بسزایی بهره ببرد. از همین رو افراد متخصصی باید اصول نقشه کشی و فن های نقشه خوانی را بصورت عملی و علمی و اکادمیک آموخته باشند. افراد متخصص نقشه کشی صنعتی در بخش های مختلف صنعت کارآمدی دارند که عبارتند از:

بخش نقشه کشی و طراحی:

در هر کارگاه، کارخانه و مجموعه تولیدی؛ نیاز به نیروی نقشه کش صنعتی وجود دارد. این افراد می‌توانند به عنوان نقشه کش یا سرپرست طراحی در این حوزه مشغول به فعالیت بشوند.

ذکر این نکته ضروری است که هنگامی که تجربه عملی بدست آمده بر اثر کار در کارخانه ها با علم فراگیری شده افراد ترکیب بشود، رشد و پیشرفت خیلی عمیق تر وسریع تر بر پایه‌ی صحیح علمی حاصل می‌کند.

رابط بین مهندسین طراح و قسمت تولید

امروزه تمامی قطعات بوسیله نقشه های صنعتی تولید می‌گردند. بنابراین افرادی که توانایی نقشه خوانی قوی داشته باشند و بعنوان فرد رابط توانایی درک نقشه تولیدی توسط طراحان و مبتکرین را داشته باشد و در بتواند در قسمت ساخت و تولید آن را اجرا نماید و تحویل دهد، از اهمیت بسزایی برخوردار است.

ادامه تحصیلات بالاتر در سطوح دانشگاهی

افراد نقشه کش می‌توانند ادامه تحصیل در رشته های مختلف فنی را بدهند و یا حتی در مدارس، دانشگاه ها و موسسات به امر تدریس رسم فنی مبادرت بورزند. امروزه هنرستان ها و آموزشگاه های حرفه‌ای از کمبود افراد متخصص در زمینه رسم فنی دچار مشکل هستند.

گرایش ها و شاخه های مختلف نقشه کشی صنعتی

نقشه کشی صنعتی و یا طراحی صنعتی در مراحل بالاتر آکادمیک، دارای گرایش های مختلف و کاربردی است که افراد قادر به طراحی محصول و کالاهای مختلف در زمینه های متفاوت به شرح زیر می‌گردند:

 طراحی محصول

از مهمترین و ایده‌آل ترین گرایشات رشته نقشه کشی صنعتی ، گرایش طراحی محصول است که بیشترین کاربرد را در صنایع مختلف داشته و افراد متخصص در این شاخه باید از علوم طراحی صنعتی، ماشین آلات، قطعات صنعتی، سازه ها و طراحی لوازم خانگی آگاهی داشته باشند.

طراحی محیطی

یکی دیگر از گرایشات بسیار کاربردی این رشته، طراحی محیطی بوده که در ارتباط با طراحی و نقشه کشی المان های شهری، تجهیزات شهری، مبلمان شهری، اماکن عمومی، زیباسازی شهری، پارک ها و فضاهای داخلی است

طراحی خودرو

گرایش طراحی خودرو که در سالیان اخیر بسیار در بازار جهانی در صنعت خودروسازی پیشرفت چشمگیری داشته است ولی در بازار داخلی با مشکلاتی همراه بوده، از مهمترین شاخه های علم نقشه کشی صنعتی است. افراد متخصص در این زمینه به طراحی نمای خارجی و تجهیزات داخلی خودرو خواهند پرداخت.

طراحی دکوراسیون، طراحی بسته بندی و طراحی اصلاحی

از گرایش های رشته طراحی صنعتی بوده که به ظرافت و خلاقیت در بسته بندی و هنر زیبا شناسی محصول و طراحی دکوراسیون می‌پردازد و در مواردی به اصلاح طرح های قبلی می‌پردازد.

مراحل ترسیم نقشه کشی صنعتی و طراحی

رعایت اصول، موازین و قوانین رسم فنی در طراحی صنعتی و ساخت و تولید موفق و دقیق یک محصول کاربردی، بسیار ضروری می‌باشد. در ذیل به بررسی این قوانین پرداخته‌ایم که  به شرح زیر عبارتند از :

1. بررسی، ارزیابی دقیق و پژوهش‌های گسترده بازاری در زمینه محصول و تولید مورد نظر
2. بررسی و آنالیز نمونه های خارجی مشابه محصول مورد نظر در صورت وجود در بازار
3. پرسونای محصول؛ تعیین و بررسی هدف از تولید محصول و کاربرد آن در صنعت
4. انجام و پذیرش ایده های طراحی توسط متخصصین رشته طراحی
5. آغاز مراحل سه گانه طراحی، تکامل طرح و بازبینی طرح
6. مدلسازی طرح محصول توسط نرم افزارهای تخصصی در کامپیوتر (در این مرحله امکان آنالیز کامل محصول و برطرف سازی مشکلات آن وجود دارد.)

انواع نقشه مهندسی در مهندسی مکانیک

نقشه های مکانیکی که مربوط به طراحی و ساخت قطعات هستند، در نقشه کشی صنعتی انواع متنوعی دارند. اولین نوع، نقشه های اسکچ یا پیش ترسیم هستند. این نقشه ها مانند کروکی های ساده بوده و طراح، نقشه را به صورت دستی روی کاغذ ترسیم می‌کند. نقشه اسکچ، مقدمه ای برای طراحی نقشه هایی با جزئیات دقیق است. نوع دیگری از نقشه های مهندسی، نقشه های مرکب هستند. به این نوع نقشه ها، نقشه های مونتاژ نیز می‌گویند. این نوع نقشه ها از نوع اول فنی تر بوده و دارای مقیاس می‌باشند. طراح با ترسیم نقشه مرکب، چگونگی مونتاژ قطعات را به طور واضح نشان می‌دهد. به همین منظور، در نقشه های مرکب، شماره گذاری قطعات طبق اولویت مونتاژ، ضروری است.

ادامه

نقشه های اجرا، نوع سوم از نقشه های مهندسی می‌باشند. این نوع نقشه ها که به نقشه های اجزا و کارگاهی نیز معروف هستند، برای ساخت یک قطعه ترسیم می‌شوند. طراح در نقشه اجرا، تمامی اندازه ها را با جزئیات قید می‌کند. در نقشه اجرا، تمامی قطعات باید با یک مقیاس مشخص رسم شوند.

نوع دیگری از نقشه های مهندسی در مهندسی مکانیک، نقشه های مجسم هستند. نقشه های مجسم برای معرفی یک دستگاه رسم می‌شوند. این نقشه ها یک نمای برش خورده از دستگاه را به تصویر می‌کشند. لازم به ذکر است که در کاتالوگ ها بیشتر از این نوع نقشه ها استفاده می‌شود.

در نقشه کشی صنعتی، نقشه های صنعتی به جز نقشه های مکانیکی، شامل نقشه های دیگری از جمله نقشه جریان مواد، نقشه جانمایی، نقشه فرایند صنعتی، نقشه اتوماسیون، نقشه الکتریکی، نقشه سازه، نقشه ساختمانی و نقشه تاسیساتی نیز می‌باشند.

استانداردهای نقشه کشی مهندسی مکانیک

انگلیس، اولین کشوری بود که یک موسسه‌ی ملی استاندارد برای نقشه کشی صنعتی تاسیس نمود. این کشور در سال 1902 موسسه استاندارد خود را تاسیس کرد و پس از آن کشورهایی مانند آمریکا، آلمان و هلند نیز موسسات استاندارد خود را تاسیس نمودند. اما گسترش صنعت و نقشه کشی صنعتی به حدی زیاد بود که به کشورها اجازه نمی‌داد موسسات استاندارد مختص خود را داشته باشند. علت هم این بود که نقشه های صنعتی بسیاری از مهندسان در کشورهای دیگر قابل فهم نبود.

همین امر موجب شد تا کشورها، در سال 1947 یک اتحادیه بین المللی برای موسسات استاندارد ملی تاسیس کنند و نام اختصاری آن را ISO بگذارند. 20 کشور عضو این اتحادیه بودند و ایران نیز در سال 1360 به عضویت این اتحادیه بین المللی درآمد. به این ترتیب، کشور آمریکا با استاندارد ملی ANSI، کشور آلمان با استاندارد ملی DIN، اروپا با استاندارد ملی CE، ژاپن با استاندارد ملی JISC، روسیه با استاندارد ملیGOST، انگلیس با استاندارد ملی BSI و ایران با استاندارد ملی  ISIRI، به نقشه کشی صنعتی می‌پردازند.

معرفی نرم افزارهای مورد نیاز نقشه کشی صنعتی

پیشرفت تکنولوژی یکی از عواملی بود که باعث شد طراحی دستی نقشه های صنعتی، جای خود را به طراحی های کامپیوتری بدهد. نرم افزارهای زیادی برای نقشه کشی صنعتی ایجاد شد، اما فقط تعداد محدودی از آنها مورد توجه مهندسان نقشه کش قرار گرفت. نرم افزارهایی مانند کتیا، سالیدورک و اتوکد، به دلیل قابلیت های متعدد و راحتیِ کار، تبدیل به نرم افزارهایی محبوب در بین مهندسان نقشه کش شده اند. همچنین، نرم افزارهای دیگری مانند: آدامز؛  آباکوس و انسیس نیز علاوه بر طراحی قطعات، بررسی دینامیکی آنها را نیز انجام می‌دهند. در مجموع، انتخاب نرم افزار، به نیاز مهندسین طراح بستگی دارد.

نقشه کشی با نرم افزار اتوکد  Auto CAD

نرم افزار اتوکد یکی از قدیمی ترین و پرطرفدارترین نرم افزارهای مورد استفاده در نقشه کشی صنعتی محسوب می‌شود. از اتودسک اتوکد در رشته های عمران، مکانیک، هوافضا، برق و صنایع استفاده می‌شود. عمده کارخانجات صنعتی از نرم افزار اتوکد برای طراحی ها و نقشه کشی های دو بعدی خود استفاده می‌کنند و این نرم افزار ابزارهای ترسیمی مناسبی را در زمینه نقشه کشی فراهم می‌کند.

نقشه کشی با نرم افزار سالیدورکس  Solidworks

طراحی صنعتی در نزم افزار سالیدورکس نمود عینی پیدا می‌کند. شما توانایی طراحی محصول از صفر تا صد را در محیط های گوناگون این نرم افزار دارا می‌باشید. ایده اولیه را در نرم افزار سالیدورکس ترسیم کنید، سپس آن را باز طراحی کنید و با قطعات مختلف موناژ کنید. میتوانید اثر حرکات و برخوردهای قطعات مختلف بر روی هم را بررسی کنید و طراحی های خود را بازبینی کنید. در اخر هم از تک تک قطعات خروجی نقشه صنعتی بگیرید و اقدا به ساخت کنید. سهولت یادگیری و گرافیک فوق العاده این نرم افزار در کنار یادگیری آسان آن ، این نرم افزار سالیدورکس را به گزینه محبوب میان طراحان صنعتی و نقشه کش ها تبدیل کرده است.

نقشه کشی با نرم افزار کتیا  CATIA

وقتی صحبت از کتیا می‌شود، شما باید در صنعت با تکنولوزی بالا فعالیت کنید. نرم افزار کتیا بسیار پیشرفته، قدرتمند و توانمند بوده که از پس هر طراحی پیچیده ای بر می‌آید. شما علاوه بر داشتن ایده، طراحی قطعات، مونتاژ و نقشه کشی صنعتی آنها، میتوانید بر روند تولید و مدیریت ساخت قطعات و مجموعه ها تحت این نرم افزار هم نظارت داشته باشید و آنها را کنترل کنید. از این نرم افزار در زمینه های تولید قطعات فضانوردی، خودروسازی، کشتی سازی و صنایع بزرگ دیگر استفاده می‌شود.

جدول نقشه در نقشه کشی صنعتی

نقشه کشی صنعتی بدون وجود جدول نقشه، بی معنی است. در جدول نقشه تمامی اطلاعات ضروری مربوط به تولید قطعه درج می‌شود. نوشتن تمامی اطلاعات روی نقشه ممکن نیست و باعث بی نظمی در شکل کلی نقشه می‌شود؛ به همین دلیل می‌توان با رسم یک جدول در گوشه پایین و سمت راست نقشه، تمامی اطلاعات ضروری را در جدول نوشت. البته رسم جدول استاندارد خاصی نداشته و هر حرفه، متناسب با نیاز خود، تنظیمات جدول نقشه را تغییر می‌دهد. به طور مثال، جدولی که برای نقشه های تراشکاری رسم می‌شود با جدولی که برای نقشه های ریخته گری رسم می‌شود، متفاوت خواهد بود.

جداول در نقشه کشی صنعتی معمولا به صورت جدول ساده و جدول مرکب هستند. در جدول ساده اطلاعاتی از قبیل نام نقشه کش، نام موسسه، تاریخ ترسیم نقشه، جنس قطعه، مقیاس، نام بازبین، کد نقشه و استاندارد تلرانس نقشه قید می‌شود. حال اگر نقشه صنعتی تصویرگرِ بیش از یک قطعه باشد، علاوه بر جدول ساده باید جدول مرکب نیز تنظیم شود. در جدول مرکب، درج اطلاعاتی مانند تعداد قطعات، جنس قطعه، شماره قطعه، جنس نیم ساخته، وزن قطعه و اندازه ابعاد اولیه ضروری می‌باشد. علاوه بر این، قید نکاتی مانند روش پرداخت سطوح، خصوصیات حرارتی و نوع جوشکاری در جدول نیز الزامیست.

تصویرسازی و نما در قطعات صنعتی

ترسیم در نقشه کشی صنعتی به گونه ای است که یک جسم سه بعدی را به تصویر دو بعدی تبدیل می‌کند. به این ترتیب، با رسم نماهای مختلف قطعه، می‌توان تمامی ابعاد آن را به خوبی به تصویر کشید. برای ترسیم جسم سه بعدی به صورت دو بعدی، دو قانون وجود دارد. یکی از این قانون ها به قانون فرجه اول یا روش اروپایی معروف است. در این روش، سه نمای روبرو، بالا و جانبی را به کمک خطوط دید و ندید رسم می‌کنند. اگر قطعه پیچیدگی خاصی داشته باشد، نمای برش خورده نیز به سه نمای ذکر شده اضافه می‌شود تا رسم دقیق تر انجام شود. رسم قطعه با روش اروپایی از استاندارد ISO تبعیت می‌کند. در این روش، اولین نمایی که از قطعه رسم می‌شود، نمای روبرو است. سپس نمای جانبی در سمت چپ و نمای بالا در زیر نمای روبرو ترسیم می‌شود.

روش دیگری که در نقشه کشی صنعتی برای ترسیم جسم سه بعدی به صورت دو بعدی کاربرد دارد، روش فرجه سوم یا روش آمریکایی است. در این روش، چینش نماها تغییر می‌کند و نمای روبرو در مرکز نقشه قرار می‌گیرد. این روش از یکی از استانداردهای انگلیس و استاندارد ASME آمریکا استفاده می‌کند.

نمای کمکی و هاشور

همانطور که قبلا ذکر شد، اگر قطعه دارای پیچیدگی های خاصی مانند رزوه باشد، در نقشه کشی صنعتی به جز سه نمای اصلی، باید از برش خورده قطعه نیز نقشه هایی تهیه کرد. این نقشه ها از زوایای مختلف ترسیم می‌شوند و به آنها نماهای کمکی می‌گویند. بعلاوه، برای نمایش قسمت های برش خورده در یک قطعه، از هاشور در نمای برش خورده‌ی آن استفاده می‌شود. برای رسم هاشور باید خطوط آن را با زاویه 45 درجه ترسیم نمود. باید توجه داشت که هاشور خط اصلی را قطع نمی‌کند. همچنین، زمانی که سطح هاشور بسیار بزرگ است، می‌توان با خطوط ناقص هاشور، بی نهایت بودن آن را نشان داد. اگر در نقشه ای، چند قطعه ی مجاور دارای هاشور باشند، باید خطوط هاشور را برای هر قطعه در یک جهت متفاوت ترسیم کرد.

لازم به ذکر است که هاشور هیچوقت به خطوط خط چین نمی‌رسد. همچنین، اگر ضخامت قطعه ای بسیار کم باشد، می‌توان به جای هاشور زدن، آن را به طور کامل سیاه کرد.

نمای برش در نقشه کشی صنعتی

اگر در نقشه کشی صنعتی قطعه ی ترسیمی دارای شیار یا سوراخ باشد، نمای بیرونی قطعه، عمق سوراخ را نشان نمی‌دهد. بنابراین، برای نمایش عمق سوراخ باید از نمای برش قطعه استفاده کرد. علاوه بر عمق سوراخ ، لبه شیار درونی قطعه نیز با این نما مشخص می‌شود. نمای برش را می‌توان از هر زاویه ای ترسیم نمود و جهت فلشی که کنار خط برش گذاشته می‌شود، زاویه نگاه به نمای برش را نشان می‌دهد. البته برخی قطعات مانند پین، پیچ، مهره و محور، پس از برش هاشور زده نمی‌شوند.

برش یک قطعه انواع مختلفی دارد. برش ساده، برشی است که در آن، قطعه را با یک صفحه‌ی موازی با صفحه تصویر برش می‌دهیم. نوع دیگری از برش، برش ساده متقارن است که در آن با برش، قطعه را به دو قسمت مساوی تقسیم می‌کنیم. برش ساده نامتقارن نیز برشی است که جسم تحت برش، به دو قسمت نامتقارن تقسیم می‌شود و طراح نیز، جهت دید خود را با فلشی مشخص می‌کند.

علائم نقشه کشی در قطعات صنعتی

علائم نقشه کشی در نقشه کشی صنعتی اهمیت خاصی داشته و نوعی راهنما برای نقشه خوانی محسوب می‌شود. هرچند امروزه، به اندازه گذشته، از این علائم در نقشه ها استفاده نمی‌شود، اما آگاهی از معنی هر علامت، به نقشه خوانی کمک بسیاری می‌کند. یکی از علائمی که در نقشه ها به وفور در سطوح اجسام دیده می‌شود، مثلث است. اگر روی سطح قطعه علامت مثلث دیده شود، به این معناست که سطح قطعه پس از تولید باید پرداخت شود. اگر یک مثلث روی سطح ترسیم شده باشد، یعنی میزان پرداخت کم بوده و خطوط سطح با دست لمس شده و با چشم قابل مشاهده هستند. وجود دو مثلث به این معناست که پرداخت خوب بوده و خطوط با دست قابل لمس نیستند. ترسیم سه مثلث روی سطح جسم نشان می‌دهد که باید پرداخت خیلی خوب باشد، به طوریکه خطوط سطح، با چشم قابل مشاهده نباشند.

اگر در نقشه کشی صنعتی، روی سطح قطعه، علامت  قرار داشته باشد، به این معناست که سطح نیازی به پرداخت ندارد. علاوه بر این، وجود علامت کمان قبل از عدد، نشان دهنده ی اندازه کمان است. در نقشه ها، اندازه شعاع را با حرف R نشان می‌دهند که قبل از عدد قرار می‌گیرد. همچنین، برای نمایش قطر، از علامت  قبل از عدد استفاده می‌کنند.

علائم اصلی تجمیعی

در نقشه های مهندسی، اگر قطعه ای دارای چندین سوراخ یا شیار یکسان باشد، باید تعداد سوراخ ها را قبل از اندازه ی آنها نوشت؛ که این اندازه می‌تواند شعاع و یا قطر باشد. همچنین، در قطعاتی که دارای پخ هستند، ذکر زاویه پخ در نقشه ضروری است. در نقشه های صنعتی، باید برای نمایش عمق سوراخ ها نیز از علائم خاصی استفاده کرد. در تولید قطعات، سازنده باید بداند که سوراخ و یا شیار تا انتهای قطعه پیش رفته ( اصطلاحا سوراخ راه به در است) و یا دارای انتهای بن بست است. به همین منظور، از حرف U برای نشان دادن سوراخ بن بست استفاده می‌شود؛ بعبارت دیگر، سوراخ بن بست، انتهای باز نداشته و تا انتهای قطعه پیش نمی‌رود. به این ترتیب، عددی که قبل از حرف U قرار می‌گیرد، عمق سوراخ را در قطعه صنعتی نشان می‌دهد.

بجز سوراخ های کور، سوراخ هایی به نام سوراخ های پله دار نیز در تولید قطعات وجود دارند. در نقشه های مهندسی، برای نمایش ابعاد سوراخ های پله دار، اندازه ها زیر یکدیگر نوشته می‌شوند. ترتیب ابعاد هم از سوراخی با قطر بزرگتر تا سوراخی با قطر کوچکتر است؛ یعنی اندازه ای که در سطر اول است، مربوط به سوراخ بزرگتر می‌باشد.

علائم اضافی و مکمل

حال اگر سوراخی که درون قطعه ایجاد می‌شود، دارای پخ نیز باشد، باید علاوه بر قطر سوراخ، زاویه پخ نیز مشخص شود. به منظور نمایش این ابعاد، ابتدا قطر سوراخ و سپس زاویه پخ روی نقشه نوشته می‌شود. البته باید توجه داشت که سوراخ هایی که درون قطعات مختلف وجود دارند، همیشه به صورت دایره نمی‌باشند. اگر سوراخ به شکل مربع باشد، برای نمایش قطر آن از علامت ضربدر استفاده می‌شود. همچنین، برای مشخص کردن هندسه سوراخ، در کنار اندازه قطر، شکل سوراخ( مربع، مستطیل و غیره) نیز ترسیم می‌شود.

نمایش سطوح کروی در نقشه کشی صنعتی

در نقشه کشی مهندسی، در قطعاتی که دارای سطوح داخلی و خارجی کروی هستند نیز، از علائم خاصی برای نمایش اندازه ها استفاده می‌شود. در نمایش ابعاد، کنار اعداد از حرف S که مخفف کلمه Sphere به معنای کره است، استفاده می‌شود. اینگونه، تولید کننده می‌فهمد که باید سطح را به صورت کره بسازد. اگر مرکز کره مشخص باشد، در کنار حرف S نماد مخصوص قطر را قرار می‌دهند؛ در غیر این صورت از اندازه های شعاع کره استفاده می‌کنند و نماد R در کنار کلمه کره قرار می‌گیرد.

جزئیات نقشه

گاهی ممکن است به دلیل پیچیدگی یک قطعه، مجبور شویم اندازه ها و نمادهای زیادی را روی نقشه های مهندسی بنویسیم. در نتیجه، ممکن است شلوغیِ بیش از حد نقشه موجب سردرگمی مهندسین طراح و تولیدکنندگان شود. در این شرایط، استفاده از نمای بزرگ برخی قسمت های قطعه، به درک بهتر جزئیات و یا Detail نقشه کمک می‌کند.

به عبارت دیگر، می‌توان قسمتی از نقشه را با مقیاس بزرگتر به صورت جداگانه ترسیم کرده و تمامی ابعاد و اندازه ها را به صورت خوانا روی آن نوشت. برای اینکه به طور واضح مشخص شود که این نقشه ی جزئیات، مربوط به کدام قسمت قطعه است، باید دور قسمتی را که قرار است با بزرگنمایی مجدد رسم کنیم، دایره ای کشیده و آن را با یک حرف لاتین مشخص کنیم. سپس، در قسمت دیگر نقشه، آن حرف لاتین را بزرگ نوشته و نقشه ی قسمت مربوطه را با جزئیات ترسیم کنیم. عددی که در کنار حرف لاتین نوشته می‌شود، بیانگر مقیاس بزرگنمایی آن قسمت است.

نقشه پیچ و مهره در نقشه کشی صنعتی

پیچ و مهره از جمله اجزاء پرکاربرد در قطعات صنعتی هستند. رسم این اجزاء در نقشه های مهندسی، قوانین مخصوص به خود را دارد. به طور مثال، تولیدکننده باید قطر پیچ و مهره را بداند و زاویه رزوه‌ها را متناسب با نقشه ایجاد کند. برای ترسیم پیچ، تعیین ابعادی مانند قطر داخلی، قطر متوسط، قطر خارجی، زاویه دندانه و گام پیچ ضروری است. برای نمایش مهره در نقشه ها نیز، باید طول رزوه، قطر داخلی و قطر خارجی مهره نوشته شود.

علاوه بر این، نوع پیچ چپ گرد و راست گرد نیز به ترتیب با قرار دادن حروف LH و RH روی نقشه مشخص می‌شود. البته، پیچ ها انواع مختلفی مانند پیچ دنده گرد، دنده اره ای، دنده ذوزنقه ای، دنده مثلثی و متریک دارند که هریک از این نوع پیچ ها، نماد مخصوص به خود را دارند. برای نمایش پیچ دنده گرد از حرف Rd، پیچ دنده اره ای از نماد S، پیچ دنده ذوزنقه ای از نماد Tr، پیچ دنده مثلثی از نماد W و پیچ متریک از نماد M استفاده می‌شود. در کنار این نمادها، اندازه اسمی و گام پیچ نوشته می‌شود. همچنین، چپ گرد یا راست گرد بودن این پیچ ها نیز با علامت های مخصوص آنها مشخص می‌شود.

[masterslider id=”1″]

.