ایرادات تلرانس ابعادی

چرا تلرانس گذاری هندسی؟ تلرانس ابعادی چه ایراداتی دارد؟

یکی از مهم‌ترین مباحث در ساخت قطعات، اعمال تلرانس‌های هندسی است، از جمله دلایل پذیرش و توسعه سیستم تلرانس هندسی حجم وسیع تجهیزات و ادواتی بود که در جنگ جهانی دوم پس از ساخته شدن با تلرانس ابعادی در فاز عملیاتی در میدان نبرد عمل نکردند و با بررسی انجام شده علت آن‌ها عدم رعایت تلرانس هندسی این ادوات تشخیص داده شد و موجب پذیرش و توسعه تلرانس گذاری هندسی توسط صنایع نظامی پش از جنگ گردید.

به قطعه شکل زیر نگاه کنید اندازه ده فقط تلرانس ابعادی دارد آیا قطعه‌ای که تولید می‌شود بدون مشکل است؟

قطعا مشکلاتی دارد در این مقاله به ایرادات تلرانس ابعادی و دلیل استفاده از تلرانس هندسی می‌پردازیم.

بعد از اینکه قطعا بالا تولید شد اندازه گیری را توسط دو شخص انجام می‌دهیم، نفر اول کنترل کننده قطعه رو به صورت زیر اندازه می‌زند:

در این حالت قطعه تایید می‌شود در حالت دوم نفر دوم کنترل کننده از یک سمت دیگر قطعه اندازه گیری را انجام می‌دهد و به عدد زیر می‌‌رسد که قطعه رد می‌شود، حال سوال این است شخص بازرس چگونه باید جهت کنترل را تشخیص دهد؟

چرا تفاوت ایجاد شده؟

در تلرانس ابعادی اندازه سایز محلی مورد نظر است یعنی در حالیکه در هر مکان اندازه ممکن است متفاوت باشد و قطعه در محل مورد نظر مونتاژ نشود و هر نفر کنترل از هر جا که دلش خواسته اندازه گیری انجام می‌دهد

ایرادات تلرانس های ابعادی  

تلرانس های ابعادی دو پهلو و مبهم هستند و این دو پهلو بودن باعث ایرادات تلرانس ابعادی زیر میشود:

1. دو پهلو بودن باعث افزایش قیمت می شود.
2. هیچ اطمینانی وجود ندارد که در مونتاژ قطعات عملکرد درستی خواهند داشت یا خیر.
3. به دلیل مبهم بودن موضوعات بحث و اختلاف نظر در قراردادها و … بوجود می آورد.
4. حدود 200 سال است که صنعت در حال تلاش برای تعریف واضح از قطعات است.
5. تلرانس‌های ابعادی یک مبنا ندارند.

با توجه به اینکه در حال حاضر قطعات در نقاط مختلف دنیا تولید شده و آنگاه در یک کارخانه مونتاژ می‌شود نیاز است تا مهندسین در قسمت طراحی، فرآیند ساخت، بازرسی و همچنین بخش مونتاژ که هر کدام ممکن است در فاصله‌های دور از هم بوده و ارتباط محاوره‌ای روزانه نداشته باشند همواره برداشت مشترکی از نقشه‌های مهندسی داشته باشند که در اینصورت مشکلات اندازه گذاری ابعادی به طور جدی نمود پیدا می‌کند.

از طرفی مجموع ایرادات تلرانس ابعادی مطرح شده  بدین معنی نیست که تلرانس‌های ابعادی نمی‌توانند استفاده شوند ولی مهم است که ما به محدودیت‌ها و مشکلات آن پی ببریم.

داشتن یک دانش شفاف در خصوص تلرانس ابعادی به ما درک اینکه تلرانس هندسی چه کاری برای ما انجام خواهد داد کمک می‌کند. از طرفی سیستم تلرانس گذاری هندسی نه جهت حذف تلرانس ابعادی بلکه برای رفع اشکالات و خلاهای آن ابداع شده است و می‌خواهد تا ضمن برطرف کردن ایرادات تلرانس ابعادی زبان مشترکی از مرحله طراحی تا مونتاژ بین مهندسین و تکنسین‌ ایجاد نمایید.

لذا فراگیری این زبان برای هر یک از مهندسین و تکنسین‌ها در هر مرحله از طراحی محصول، برنامه ریزی فرآیند، فرآیند ساخت و بازرسی و بخش مونتاژ از اهمیت ویژه‌ای و فوق‌العاده برخوردار است.

مزایای تلرانس گذاری هندسی:

1. با خبر شدن از اهداف طراح
2. تا حد ممکن سبب جلوگیری از بروز خطا و اشکال در هندسه محصول نهایی می گردد.
3. از بسیاری از دوباره کاری ها و اصلاح قطعات ساخته شده جلو گیری می کند.
4. در واحد کنترل کیفیت، درصد قطعات مورد تایید از لحاظ ابعاد و تلرانس هندسی افزایش میابد
5. سبب استاندارد سازی عملیات بازررسی و مونتاژ قطعه میباشد.
6. عملکرد آیتم از لحاظ درگیری با سایر آیتم ها را تضمین میکند.
7. کاهش قیمت
8. هدف این استاندارد یک محصول با کیفیت است.
9. ترتیب مبناها (دیتوم‌ها) تعیین می‌شود و مشکل عدم تکرار پذیری در تولید و اندازه گیری به واسطه ترتیب مبناها به وجود نمی‌آید.
10. از توضیحات اضافه در نقشه برای بیان خواسته‌های عملکردی مورد نظر طراح جلوگیری می‌شود.

مبناها برای عملیات ماشینکاری و بازرسی به صورت کاملا شفاف بر روی نقشه مشخص شده و این مبناها با مبناهای قطعه در مرحله مونتاژ همخوانی دارند. بنابراین مشکلات ناشی از عدم همخوانی مبناهای مشاینکاری و اندازه کیری به واحد مونتاژ منتقل نخواهد شد. یعنی ماشینکاری و اندازه گیری بر اساس وضعیت انطباقی قطعه صورت می‌پذیرد نه ابعاد موضعی.

برای روشن‌تر شدن توضیحات فوق به شکل زیر توجه فرمائید در این شکل نقشه شکل اول تلرانس گذاری هندسی تعریف شده است.

برای تهیه دوره تلرانس گذاری ابعادی و هندسی مقدماتی میتوانید اینجا کلیک کنید.