شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ

BEARING DESIGNATION SYSTEMS

آشنایی با شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ – نحوه نامگذاری بیرینگ ها

شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ جزء مهم ترین کدهایی است که روی این تجهیزات صنعتی حک می‌شوند. به بلبرینگ و رولبرینگ ها، یاتاقان یا بیرینگ هم گفته می‌شود. بیرینگ ها انواع مختلفی دارند که در سایزها، جنس ها و شکل های مختلفی تولید می‌شوند. هر کدام از این بیرینگ ها برای کار خاصی به کار می‌روند و دارای ویژگی های خاصی هستند. شناسایی نوع بلبرینگ و رولبرینگ با استفاده از شماره فنی حک شده روی آن صورت می‌گیرد. اما خواندن این شماره فنی و درک مفهوم آن نیز خود می‌تواند چالش جدی به همراه داشته باشد. در این مقاله می‌خواهیم به معرفی کامل شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ ها بپردازیم.

تعریف شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ چیست؟

شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ کدی است که دارای اعداد و حروف مختلفی می‌باشد. این اعداد و حروف با چینش خاصی کنار هم قرار می‌گیرند تا بتوانند ویژگی ها و مشخصات بلبرینگ و رولبرینگ را نشان دهند. در واقع می‌توان شماره فنی را یک کد دانست که بر روی قطعه مورد نظر حک می‌شود تا به نوعی نشان دهنده مشخصات قطعه باشد. معمولا تمامی شرکت های جهان در تولید بیرینگ ها از استاندارد DIN 623 استفاده می‌کنند. بنابراین مهم نیست قطعه مورد نظر ساخت کدام کشور می‌باشد. زیرا در هر صورت با خواندن کد مورد نظر می‌توان به مشخصات قطعه پی برد.

شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ می‌تواند نشان دهنده ابعاد، جنس، نوع طراحی، نوع ساختار، لقی، اجزای تشکیل دهنده و سایر ویژگی های آن باشد. بنابراین تنها با خواندن این کد می‌توان به بسیاری از مشخصات فنی بلبرینگ و رولبرینگ به صورت یکجا پی برد. شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ از اعداد، پیشوندها و پسوندهای مختلفی تشکیل شده است.

چرا شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ اهمیت دارد؟

شاید فکر کنید که اصلا چرا شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ مهم است؟ خواندن این کد و درک مفهوم آن چه اهمیتی دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که از آن جایی که این کد حاوی اطلاعات ارزشمندی است؛ در نتیجه درج آن توسط شرکت سازنده و درک مفهوم آن توسط کاربر بسیار مهم می‌باشد.

در بسیاری از موارد مشاهده شده که در کارگاه ها در حین تعمیر و نگهداری برای بهبود عملکرد ماشین‌آلات، شما نیاز به تغییر بیرینگ دارید، یا حتی باید بدانید که چه بلبرینگی در دستگاه استفاده شده و آن را بشناسید؛ تمامی این مشکلات و چالش ها با توانایی شما در خواندن شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ قابل حل و فصل است.

شما از طریق خواندن شماره فنی یک بیرینگ می‌توانید به تمامی مشخصات آن به صورت کاملا دقیق (نوع بیرینگ، قطر داخلی، قطر خارجی، عرض و پهنا، نوع قفسه، نوع روانکار، چیدمان و …) دست یابید. بنابراین بهتر می‌توانید به این نتیجه برسید که آیا قطعه مورد نظر برای نیاز شما پاسخگو خواهد بود یا خیر. در واقع این شماره فنی بیرینگ ها است که به نوعی کاربرد آن ها را تعین می‌کند.

با شناخت نامگذری و کدخوانی به راحتی می‌توانید از مشخصات یک قطعه با خبر شده و انتخاب درست تری داشته باشید.

نحوه نامگذاری بیرینگ چگونه است؟

بیرینگ های غلتشی اجزای مکانیکی هستند که برای کاهش اصطکاک و امکان حرکت نرم اجزای چرخان استفاده می‌شوند. آنها به طور معمول در انواع مختلفی از کاربردها از جمله ماشین‌آلات، وسایل نقلیه و تجهیزات صنعتی استفاده می‌شوند.

نامگذاری و علامت‌گذاری بیرینگ ها معمولاً شامل ترکیبی از حروف و اعداد است که اطلاعاتی درباره نوع، اندازه و ویژگی‌های خاص بیرینگ ارائه می‌دهند. انجمن استانداردهای مختلف ممکن است از قوانین تعیین نامی کمی متفاوت استفاده کنند، اما یک سیستم گسترده استفاده شده توسط سازمان بین‌المللی استانداردها (ISO) و انجمن سازندگان بیرینگ آمریکا (ABMA) ارائه شده است. در ادامه، تجزیه و تحلیل کلی از نحوه کارکرد علامت‌گذاری یاتاقان ها آمده است:

پیشوندها:

حروفی مانند “S”، “N”، “Q”، “R”، “L” و غیره ممکن است نوع یا تغییرات خاص بیرینگ را نشان دهند.

شماره پایه بیرینگ:

شماره پایه بیرینگ معمولاً نوع و اندازه یاتاقان را نمایان می‌کند. این شماره جزئیات خاصی از ویژگی‌های یاتاقان را انتقال نمی‌دهد.

پسوندها:

حروف یا اعدادی که به شماره پایه بیرینگ اضافه می‌شوند تا تغییرات یا اصلاحات را نشان دهند.

کدهای طراحی داخلی:

این کدها اطلاعاتی درباره طراحی داخلی بیرینگ، نوع قفس، پخش و ویژگی‌های دیگر را ارائه می‌دهند.

سطوح دقت:

کدهای اضافی ممکن است کلاس یا دقت بیرینگ را نشان دهند.

سیل‌ها و محافظ‌ها:

حروف یا کدها می‌توانند مشخص کننده این باشند که رولمان دارای سیل‌ها یا پوشش‌ها برای حفاظت اضافی است.

روانکار و روان‌کننده:

برخی علامت‌گذاری‌ها ممکن است اطلاعاتی درباره مواد استفاده شده و نوع روان‌کننده را شامل شود.

نمونه مثال نامگذاری بیرینگ

یک علامت‌گذاری رایج بیرینگ مانند “6204-2RS” ممکن است به صورت زیر تجزیه شود:

“62” سری و شماره پایه را نمایان می‌کند.

“04” اندازه یا قطر سوراخ (در این مورد، اندازه سوراخ 20 میلیمتر است) را نشان می‌دهد.

“2RS” نشان می‌دهد که رولمان دارای سیل‌های لاستیکی در دو طرف است.

لطفاً به خاطر داشته باشید که تولیدکنندگان مختلف ممکن است از کدها یا تغییرات خود در سیستم علامت‌گذاری استفاده کنند. مهم است که از اسناد یا منابع تولیدکننده برای درک کامل از علامت‌گذاری خاص بیرینگی که با آن سروکار دارید، استفاده نمایید.

اگر با بیرینگ‌ها کار می‌کنید و نیاز به درک علامت‌گذاری آنها دارید، توصیه می‌شود که به برگه‌های داده تولیدکننده یا مستندات استانداردهای صنعتی برای اطلاعات دقیق که بسیار دشوار و زمان‌بر است، مراجعه کنید یا یا گذراندن دوره آموزشی بیرینگ ها در سایت فرامکانیک بسیار دقیق‌تر در زمان کوتاه بر مباحث مختلف بیرینگ ها مانند نامگذاری تسلط پیدا کنید. (کلیک کنید)

کدهای مربوط به سری های مختلف بلبرینگ و رولبرینگ ها

شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ ها دارای تنوع بسیار بالایی است. زیرا این تجهیزات در انواع مختلفی ساخته می‌شوند و هر کدام از نظر پارامترهای مختلف با هم فرق می‌کنند. این تفاوت می‌تواند شامل جنس، سایز، ابعاد، نوع طراحی، شکل، اجزاء و … باشد. طبیعتا برای هر کدام از این پارامترها اعداد و حروفی به عنوان کد در نظر گرفته شده است. به صورت کلی شماره فنی بیرینگ ها به سه قسمت اصلی تقسیم می‌شود.

1) شماره فنی مربوط به سوراخ داخل d

2) کد مربوط به نوع بیرینگ

3) پیشوندها و پسوندهای به کار رفته در شماره فنی

در ادامه مقاله به صورت جداگانه به معرفی هر کدام از بخش های مختلف شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ می‌پردازیم.

کد سوراخ داخل d در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ ها

یکی از کدهایی که در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ درج می‌شود قطر سوراخ است. قطر سوراخ داخل بر اساس قطر سوراخ خارج محاسبه می‌شود. حرف d می‌تواند نشان دهنده وجود سوراخ داخلی در بلبرینگ باشد. در تمامی بلبرینگ ها به جزء بلبرینگ های غلتشی و کف گرد می‌توان این کد را مشاهده کرد. با تقسیم قطر سوراخ خارج بر عدد 5 می‌توان قطر سوراخ داخل را به دست آورد. مثلا بلبرینگ هایی که دارای قطر سوراخ 360 هستند، قطر سوراخ داخل 72 است. این عدد برای سوراخ هایی با قطر 10 تا 20 به صورت زیر است.

d=10 برای شماره سوراخ 00

d=12 برای شماره سوراخ 01

d=15 برای شماره سوراخ 02

d=17 برای شماره سوراخ 03

d=20 برای شماره سوراخ 04

مثلا برای بلبرینگ شیار عمیق با کد 6000، شماره سوراخ داخلی 00 است. در نتیجه قطر سوراخ داخلی 10 میلیمتر می‌باشد. برای بلبرینگ شیار عمیق 6001، اندازه سوراخ داخلی 12 میلی متر است.

کد مربوط به نوع بیرینگ در شماره فنی

کد مربوط به نوع بیرینگ در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ نشان دهنده نوع بیرینگ است. مثلا این کد می‌تواند شیار عمیق بودن، مغناطیسی بودن یا خود تنظیم بودن بلبرینگ را مشخص کند. این کد در بخش اول شماره فنی دیده می‌شود. کد مربوط به نوع بیرینگ می‌تواند فقط عدد، فقط حروف و یا ترکیبی از هر دو باشد. در ادامه به معرفی کدهای مربوط به نوع بیرینگ می‌پردازیم.

• بلبرینگ شیار عمیق: 42-43-60-62-63-64-160
• بلبرینگ تماس زاویه ای: 32-33-72-73-173-QJ2-QJ3
• بلبرینگ خود تنظیم: 12-13-22-23-112-113
• بلبرینگ مغناطیسی: BO-E-L-M
• رولبرینگ استوانه ای: N2-N3-N4-NJ2-NJ3-NJ4-NJ22-NJ23-NU2-NU3-NU4-NU10-NU22-NU23-NUP2-NUP3-NUP4-NUP22-NUP23-NN30-NNU49-CF29-NCF30-NNC48-NNC49
• رولبرینگ سوزنی: K-HK-BK-NK-NKJ-NA48-NA49-NA69-NAO-STO-NA22-NATRNUTR-KR-NUKR
• رولبرینگ سوزنی و تماس زاویه ای: NJA59-DNJB59-NKJA59-NKJB59
• رولبرینگ سوزنی و کف گرد: NAXK-NQXR
• رولبرینگ مخروطی: 302-303-313-320-322-323-329-330-331-332
• رولبرینگ بشکه ای: 202-203-204
• رولبرینگ کروی: 213-222-223-230-213-232-233-239-240-241
• رولبرینگ کف گرد: 511-512-513-514-532-533-534-522-523-524
• بلبرینگ تماس زاویه ای کف گرد یک طرفه: 7602-7603
• بلبرینگ تماس زاویه ای کف گرد دو طرفه: 2344-2347
• رولبرینگ کف گرد کروی: 292-293-294
• رولبرینگ استوانه ای کف گرد: 811 -812
• رولبرینگ کف گرد سوزنی: AXK

پیشوندها و پسوندها در شماره فنی بیرینگ ها

در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ حروف خاصی به عنوان پیشوند و پسوند به کار می‌روند. این پیشوندها و پسوندها نشان دهنده نوع طراحی، جنس مواد به کار رفته در تولید قطعه، ابعاد و … هستند. البته گاهی اوقات این پیشوندها و پسوندها می‌توانند نشان دهنده یکی از ویزگی های خاص قطعه باشند. بنابراین درک و فهم این پیشوندها و پسوندها و توجه به آن ها هنگام انتخاب و خرید بیرینگ بسیار مهم است. در ادامه این مقاله می‌خواهیم به معرفی انواع پیشوندها و پسوندهای درج شده در شماره فنی بیرینگ ها بپردازیم.

معرفی پیشوندها در شماره فنی بیرینگ ها

پیشوندها همان طور که از نام آن ها پیداست در ابتدای شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ درج می‌شوند. این پیشوندها نشان دهنده اجزای تشکیل دهنده بیرینگ هستند. در ادامه مهم ترین پیشوند های شماره فنی را معرفی می‌کنیم.

1. حرف R: نشان دهنده رولبرینگ استوانه ای یا مخروطی با غلتنده، قفسه و رینگ بدون تفکیک
2. حرف WS: نشان دهنده واشر شفت در بلبرینگ یا رولبرینگ کف گرد
3. حرف GS: نشان دهنده واشر نشیمنگاه در بلبرینگ یا رولبرینگ کف گرد
4. حرف K: نشان دهنده این است که قفسه دارای اجزای غلتنده می‌باشند.
5. حرف D: نشان دهنده وجود سوراخ داخلی در بلبرینگ ها و رولبرینگ ها است.
6. حرف ZE: بلبرینگ مجهز به سیستم نصب سنسوری
7. حرف W: بلبرینگ شیار عمیق ضد زنگ
8. حرف L: کنس داخلی یا کنس خارجی قابل تفکیک در یک بلبرینگ تفکیک پذیر

معرفی پسوندها در شماره فنی بیرینگ ها

تعداد پسوندهای به کار رفته در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ بسیار متنوع تر و بیشتر از تعداد پیشوندها هستند. پسوندها می‌توانند نشان دهنده نوع طراحی، ساختار، ابعاد، جنس قفسه بلبرینگ و … باشند. بنابراین آشنایی با حروف مختلف پسوندها در انتخاب صحیح نوع بیرینگ بسیار مهم است. در ادامه مقاله می‌خواهیم پسوندهای مربوط به شماره فنی بیرینگ ها را به صورت تفکیک شده و کاملا جامع به شما معرفی کنیم.

1- پسوندهای مربوط به طراحی در شماره فنی بیرینگ

1. حرف E: این پسوند در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ به این معرفی است که قطعه توانایی تحمل بار در ظرفیت بالاتر از استاندارد را دارد.
2. حرف UA: نشان دهنده این است که بلبرینگ تحمل بار اولیه محوری بالایی دارد.
3. حرف UO: این حرف یعنی بلبرینگ فوق بدون لقی ساخته شده است.
4. حرف UL: نشان دهنده آن است که یان بلبرینگ دارای تحمل بار اولیه محوری بسیار کمی می‌باشد.

2- پسوندهای ابعاد شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ

5. حرف K: این حرف در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ به معنی داشتن سوراخ داخلی مخروطی می‌باشد.
6. حرف N: نشان دهنده وجود شیار حلقوی در رینگ خارجی بیرینگ است.
7. حرف NR: نشان دهنده وجود شیار حلقوی و حلقه ضامن در بیرینگ می‌باشد.
8. حرف U: معرف بلبرینگ کف گرد با واشر نشیمنگاهی و سطح کروی همراه با واشر تکیه گاه

3- پسوندهای مربوط به آب بندی بیرینگ ها

پسوندهایی جهت نشان دادن نحوه آب بندی در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ درج می‌شوند که به صورت زیر هستند:

9. حرف ZZ: این نماد یعنی بیرینگ مربوطه دارای آب بندی با جنس فلزی است.
10. حرف RS: یعنی بیرینگ مربوطه دارای آب بندی با جنس پلاستیک می‌باشد.

4- پسوند جنس مواد قفسه در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ

جنس به کار رفته در ساخت قفسه در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ به صورت نمادهای زیر نشان داده می‌شود.

11. حرف J: قفسه بیرینگ فولادی بوده و به صورت پرسکاری شده است.
12. حرف F: قفسه از جنس فولاد بوده و به صورت ماشین کاری شده می‌باشد.
13. حرف Y: به این معنی است که جنس قفسه از آلیاژ برنج می‌باشد و به صورت پرسکاری است.
14. حرف M: قفسه بیرینگ از جنس آلیاژ برنج ساخته شده و به صورت ماشینکاری شده می‌باشد.

5- پسوندهای دقت ابعادی در شماره فنی بیرینگ ها

برخی از پسوندهای موجود در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ به مشاهده دقت ابعادی در این قطعات اختصاص دارند. برخی از این پسوندها عبارتند از:

15. حرف pn یا P0: این حروف به معنای داشتن تلرانس عادی یا نرمال هستند.
16. حرف p6: به معنی تلرانس کمتر از یا بسته تر از P0 است.
17. حرف P5: به معنی تلرانس کمتر یا بسته تر از p6 می‌باشد.
18. حرف p4: به معنی تلرانس کمتر یا بسته تر از p5 است.
19. حرف p3: به معنی تلرانس کمتر یا بسته تر از p4 می‌باشد.
20. حرف p2: به معنی تلرانس کمتر یا بسته تر از P3 است.

6- پسوندهای لقی در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ

در این بخش می‌خواهیم به معرفی کدهای مربوط به اندازه لقی در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ بپردازیم.

21. حرف cn یا C0: به این معنی است که لقی متعادل، عادی و نرمال می‌باشد.
22. حرف c2: به معنای لقی کمتر از حالت عادی است.
23. حرف c1: به معنی داشتن لقی کمتر از حالت c2 می‌باشد.
24. حرف c3: این نماد یعنی لقی بیشتر از حالت نرمال یا عادی است.
25. حرف c4: یعنی اندازه لقی بیشتر از لقی c3 می‌باشد.
26. حرف c5: این نماد یعنی اندازه لقی بیشتر از لقی c4 است.

استثناها در شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ ها

در برخی موارد در شناسایی شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ قوانین معمول رعایت نمی‌شوند. یعنی در این موارد استثناء وجود دارد. ممکن است در خواندن شماره فنی های مختلف به این استثناها برخورد کنید. درنتیجه آشنایی با این موارد بسیار مهم می‌باشد. در این بخش به معرفی استثناهای موجود در شماره فنی بیرینگ ها می‌پردازیم.

گاهی ممکن است عدد مربوط به نوع بلبرینگ یا چند عدد اول در سری ابعاد بلبرینگ حذف شوند. این اعداد معمولا در پرانتز هایی به صورت جداگانه نمایش داده خواهند شد.

برای بلبرینگ هایی که قطر سوراخ آن ها کمتر از 10 میلی متر است اندازه قطر داخلی به صورت جداگانه درج می‌شود. این مورد برای بلبرینگ هایی که قطر آن ها مساوی یا بیشتر از 500 میلی متر می‌باشد نیز صدق می‌کند. مثلا اندازه قطر داخلی با یک ممیز جدا می‌شود.

در بلبرینگ هایی که دارای قطر 22، 28 و 32 میلی متر هستند نیز اندازه قطر داخلی با ممیز جدا خواهد شد.

برای بلبرینگ هایی که قطر داخلی آن ها بین 10 میلی متر تا 17 میلی متر است، دو رقم آخر در نظر گرفته می‌شود. در واقع اندازه قطر و دو رقم آخر با هم ارتباط دارند. در بخش مربوط به کد سوراخ داخل d به این موارد اشاره کردیم.

چگونه شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ را پیدا کنیم؟

گاهی ممکن است شماره فنی بلبرینگ و رولبرینگ در اثر کار و سایش زیاد پاک شده باشد. در این حالت برای خرید بیرینگ مشابه شماره فنی را در اختیار نخواهید داشت. این مسئله ممکن است موجب سردرگمی برخی از افراد شود. در این حالت باید با استفاده از یک ابزار اندازه گیری دقیق، تمام ابعاد بیرینگ را به صورت دقیق اندازه بگیرید. این ابعاد شامل قطر داخلی، قطر خارجی، ارتفاع و … می‌باشد. همچنین با مشاهده بلبرینگ نوع آن و جنس آن مشخص می‌شود. در این حالت می‌توانید با تطبیق دادن مشخصات فوق با مشخصات موجود در کاتالوگ ها، شماره فنی قطعه مورد نظر خود را بیابید.